آتش‌نشانی هوایی گونه‌ای از عملیات مقابله با آتش است که در آن از مسیر هوا و هواگرد به منظور عملیات اطفاء آتش استفاده می‌شود. این گونه عملیات بیشتر در آتش‌سوزیهای گسترده جنگل‌ها و مهار آتش‌سوزیهایی که در مناطقی که از راه‌های زمینی غیر قابل دسترسی هستند، انجام می‌شود. در این گونه عملیات از اقسام مختلف هواگرد که توانایی حمل مواد ضر آتش را دارند استفاده می‌شود ولی هواپیما و بالگرد دو گونه پر کاربرد در این گونه ماموریت‌ها به حساب می‌آیند.
ایده هواپیماهای آتش نشان نیز به مانند ایده هواپیمای آب‌نشینبه منظور کمک رسانی و اطفاء حریق در مناطقی مطرح شد که به شکل‌های گوناگون دسترسی به آنها مشکل است. ایالات متحده آمریکا نخستین پیشگام در این زمینه بود و با بهره گیری از الگوی بمب‌های ناپالم که برای اولین بار در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفته بود، به طراحی و ساخت بمب‌های آبی روی آوردند که بر روی محوطه دچار حریق شده پرتاب شود و باعث خاموش شدن آتش شود. ولی به دلیل عدم موفقیت این روش، گزینه دیگری مطرح شد که همانا استفاده از مخازن آب است که پس از پر شدن از آب و یا مایعات ضد آتش، با استفاده از هواگرد بر روی محل آتش سوزی پاشیده می‌شود؛ که این روش موفقیت آمیز بوده و تا به امروز به عنوان روشی استاندارد برای اطفاء حریق هوایی به کار می‌رود.
مواد ضد حریق
از پرکاربردترین مواد ضد آتش مورد استفاده در چنین هواگردهایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محلول ترکیبی آب با سدیم متابورات
- محلول ترکیبی آمونیوم سولفات به همراه پالی گورسکیت و رس
- محلول ترکیبی دی‌آمونیوم فسفات و صمغ گوار
آتش‌نشانی هوایی در ایران
با توجه به افزایش آتش‌سوزیهای جنگل‌ها و مراتع در ایران که به موجب افزایش گرمای هوا به وقوع پیوسته، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تصمیم به پیشگامی در زمینه استفاده از عملیات اطفاء هوایی برای مهار آتش‌های وسیع گرفته و به موجب این اقدام به تبدیل یک فروند ایلیوشین ایل-۷۶ و یک فروندتوپولف-۱۵۴ به هواپیماهای آتش‌نشان نموده است. ایلیوشین مزبور قادر به حمل تانکرهای مخصوص مایعات مجموعاً به ظرفیت ۴۰ الی ۴۳ هزار لیتر است و می‌تواند در مدت ۱۰ الی ۱۵ ثانیه آنها را تخلیه نماید. در حالیکه توپولوف مزبور قادر به بارگیری حدود ۲۰ هزار لیتر مایعات اطفاء حریق است و مدت زمان لازم برای تخلیه آنها بالغ بر ۱۰ ثانیه برآورد شده است.
